อัตลักษณ์ของลำกลอนทำนองขอนแก่น

The Identity of Mawlum Songs as Sung and Compoled in KhonKaen

นายบุญจันทร์ เพชรเมืองเลย

BoonjanJomsriparsert

ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

Boonjan.jom@neu.ac.th

 

บทคัดย่อ

การศึกษาอัตลักษณ์ของลำกลอนทำนองขอนแก่นมุ่งศึกษาอัตลักษณ์ที่ได้จากกลอนลำของครูผู้ประพันธ์กลอนลำและครูหมอลำกลอนโดยเน้นศึกษา ฉันทลักษณ์ของกลอนลำ และสังคีตลักษณ์ของทำนองลำ ในการดำเนินการวิจัยได้ศึกษาเอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องโดยได้สัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกต การสนทนากลุ่ม และวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากครูผู้ประพันธ์กลอนลำ ครูหมอลำกลอน  และเนื้อหาของกลอนกลอนลำโดยการพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า

ในด้านชีวประวัติครูผู้ประพันธ์กลอนลำ และครูหมอลำกลอน พบว่า มีชีวิตคล้ายคลึงกันคือครอบครัวมีฐานนะยากจน และมุ่งมานะเรียนรู้การขับลำและการประพันธ์กลอนลำจนประสบผลสำเร็จในชีวิต และมีการเผยแพร่ผลงานโดย จัดทำซีดีเผยแพร่ประกอบกับการได้รับเชิญให้เป็นวิทยากรตามหน่วยงานของรัฐ และเอกชนต่าง ๆ จนมีลูกศิษย์มากมายนับไม่ถ้วน        จะเห็นได้ว่าครูผู้ประพันธ์กลอนลำ และครูหมอลำกลอนมีความสนใจใฝ่เรียนรู้การประพันธ์กลอนลำที่เหมือนกัน

ในด้านอัตลักษณ์ของกลอนลำทำนองขอนแก่น พบว่า สังคีตลักษณ์ ลำแต่ละทำนองมีทำนองที่ตัดขาดจากกันได้อย่างชัดเจนไม่สับสนปนเปรอกัน ผู้ฟังสามารถจำแนกประเภทของทำนองลำได้ทันทีที่ได้ยิน และมีฉันทลักษณ์ การประพันธ์บทร้องใช้จำนวนคำ และแต่ละจังหวะตรงกับจำนวนพยางค์ ที่กำหนดในทำนองย่อยเอกประโยคเนื้อหากลอนลำทางสั้นมีการใช้รสของหัสสะไนยะวาทีเนื้อหากลอนลำทางยาวมีการเลือกใช้รสของเสาวรจนี และเนื้อหากลอนลำเต้ยมีการใช้รสของ หัสสะไนยะวาที และนารีปราโมทย์ มากที่สุด

คำสำคัญ : หมอลำ,อัตลักษณ์, จังหวัดขอนแก่น

---

Abstract

                The purpose  of the research was to find out the identity of mawlum songs as sung by the Mawlum virtuosi and the famous composers in KhonKaen. The forms of the poems and their melodic lines were included.

                The sesearcher found out that the melodies of the mawlum songs of KhonKaen could be identified into groups easily since they had sharp differences in melodic lines, modes and rhythmic patterns. The “LumTaang Sum” had the metrical rhythm and its melodic line was in Major mode, whilde the “LumTaangyao” had the non-metrical rhythm and its melodic line was in minor mode. The texts of both

LumTaangYas were the  same. They were about love, taught, religion, comedy, sex, vocation, ways of life, politic, technology. But love songs were very popular.

Key word:Mawlum, Identity, KhonKaen,